O sektach

 

       Sekta (od łac. secta, sectari = sequi, naśladować, iść za kim lub za czym) podług etymologii oznacza pewną liczbę osób (szkołę, stronni­ctwo), które za jakimś wybitniejszym mężem, jako wodzem i prowody­rem idą i tegoż głosowi kierować się dają. Wyraz ten, sam w sobie uważany, nie ma ujemnego znaczenia, podobnie jak mu odpowiadający wyraz grecki άϊρεσις; i użycie obydwu tych wyrazów w dodatnim zna­czeniu znajdujemy w Dziejach apost. 26, 5 (cf. tekst orygin, i Wulgatę). W późniejszej zaś łacinie wyraz secta przybrał znaczenie mos, agendi ratio, opinio (Du Cange, Glossarium Mediae et Infimae Latinitatis, 1886, VII, 388), ale i to w ogóle niekoniecznie wyraża ujemne odłączanie i wyróżnianie się od innych.

W dziedzinie wszakże religijnej trzymanie się pojedynczej opinii, uleganie powadze pojedynczej osoby i dawanie się jej kierować stawia nas w przeciwieństwie do ogółu, tym szkodliwszym, im bardziej chodzi o zasadnicze, a nie o małoznaczące i zewnętrzne tylko różnice. Stąd w mowie teologicznej wyraz secta przyjął znaczenie ujemne (Act. Ap. 24, 5), równoznaczne z herezją, braną jako kacerstwo, z tą tylko różnicą, że gdy ostatni wyraża wewnętrzne separatystyczne usposobienie, przekonanie i zasady, to pierwszy odnosi się do zewnętrznego oddziela­nia się i wyróżniania i jednoznaczny jest z wyrażeniami: stronnictwo, partia, związek. Liczne sekty wyszły z łona mahometanizmu i judaizmu, ale nie mniejsza liczba sekt powstała w kolei wieków w chrystianizmie (jak np. judaizantes, ebjonici, nazarejczycy, gnostycy, manichejczycy, pryscyljanie, panliojanie, montaniści, nowacjanie, donatyści, melecjanie, pelagjanie, semipelagjanie, arjanie, nestorjanie, monofizyci, husyci, pro­testanci etc. Z husytyzmu powstali: kalikstyni, utrakwiści, taboryci, hernhnci czyli bracia czescy etc. Z błędów pseudoreformacji: luteranie, kalwiniści, zwingljanie, separatyści, starokatolicy etc.; najliczniejsze są sekty anglikańskie: episkopalni, presbyterjanie, kwakrzy, metodyści, mor­moni, etc.); — wszystkie one, od Kościoła oddzielone, jako odcięte od pnia gałęzie, uschły i zmarniały. O ważniejszych sektach była mowa pod od­nośnymi artt.; ob. także artt. Herezje, Odszczepieństwo, Protestantyzm, Raskolnicy, Sakramentarze; Islam, Faryzeusze, Saduceusze, Karaici etc.

____________________________________

(Schreiber), Hasło: SEKTA za: Encyklopedia kościelna podług teologicznej encyklopedii Wetzera i Weltego z licznemi jej dopełnieniami przy współpracownictwie kilkunastu duchownych i świeckich osób wydana przez x. Michała Nowodworskiego, Tom XXIV, Warszawa 1900, s. 608.

---