Św. Antoni a heretycy i schizmatycy (*)
A w wierze i bogobojności był godny najwyższego
podziwu. Nigdy nie miał nic wspólnego ze schizmatyckimi melecjanami, bo od
początku znał ich zło i odstępstwo, ani z manichejczykami czy jakimiś innymi
heretykami nie prowadził rozmów na stopie przyjaźni, chyba że tylko w celu
napominania ich, by wrócili do bogobojności. Bo wywodził i głosił, że przyjazna
rozmowa z nimi jest szkodą i zatraceniem dla duszy. Również i herezja arian
była dla niego wstrętna i wszystkim nakazywał, aby się do nich nie zbliżali i
aby nie przyjmowali od nich fałszywej wiary. Raz, kiedy przyszło do niego kilku
zwolenników Ariusza, wybadał i rozpoznał ich bezbożność i przepędził ich z
góry, mówiąc, że tylko jad wężowy jest gorszy od tego, co mówią.
A kiedyś, gdy arianie kłamali, że Antoni myśli tak
samo jak oni, oburzał się i gniewał na nich. Potem wezwany przez biskupów i
wszystkich braci, opuścił pustynię i udał się do Aleksandrii (1). Tam
napiętnował publicznie herezję arian, mówiąc o niej, że jest najgorsza i że
jest zapowiedzią Antychrysta. A lud natomiast pouczał, że Syn nie jest
stworzeniem Boga, ani nie powstał z niczego, co istnieje, ale jest współwieczny
Ojcu, z istoty Słowem i Mądrością. Dlatego bezbożnością jest głoszenie, że
istniał czas, kiedy Go nie było; był zawsze Słowem współistniejącym z Ojcem.
Dlatego nie miejcie nic wspólnego z tymi całkowicie bezbożnymi arianami. "Cóż
ma wspólnego światłość z ciemnością?" (2) Wy jesteście przecież bogobojnymi chrześcijanami, oni
zaś, kiedy mówią, że Ten, który przez Ojca jest Synem Bożym i Słowem, jest
stworzeniem, niczym nie różnią się od pogan, którzy służą raczej stworzeniu niż
Stwórcy (3). Wierzcie zatem, że wszystko, co jest stworzone, odwraca się od nich (4), bo Stwórcę
i Pana, w którym wszystko powstało, zaliczają do rzeczy, które On uczynił.
Wszystek lud się cieszył, słysząc, że taki człowiek
wyklina herezję wrogą Chrystusowi.
–––––––––––
Św. Atanazy Aleksandryjski, Żywot
świętego Antoniego. Św. Antoni Pustelnik, Pisma. Przekład Zofia
Brzostowska i inni. Warszawa 1987, ss. 97-98 (nn. 68-70). (a)
Przypisy:
(1) Między rokiem 326 a 335.
(2) 2 Kor. 6, 14.
(3) Por. Rzym. 1, 25.
(4) Por. Rzym. 8, 22.
(*) Podtytuł od red. Ultra
montes.
(a) Por. 1) Abp Ignacy
Hołowiński, Mistrzowie słowa. Św. Atanazy.
2) F. J.
Holzwarth, Historia powszechna. a) Manicheizm. Laktancjusz. Arianizm,
św. Atanazy, św. Hilary z Poitiers. b) Życie zakonne na Wschodzie. Św.
Antoni, Pachomiusz, Epifaniusz, Efrem Syryjczyk.
3) Bp
Władysław Krynicki, Dzieje Kościoła powszechnego.
4) Ks.
Kazimierz Naskręcki, Grzechy przeciwko wierze.
5) Ks. Ignacy
Grabowski, Prawo kanoniczne. O występkach przeciw wierze i jedności
kościelnej.
6) Ks. Maciej
Sieniatycki, a) Apologetyka czyli dogmatyka fundamentalna. b) Zarys
dogmatyki katolickiej.
7) O. Mikołaj
Jamin OSB, a) O jedności
prawdziwej religii. b) Poza Kościołem nie ma zbawienia. c) Jezus
Chrystus potępia tolerantyzm.
8) Św. Cyprian
Biskup Kartagiński, a) O jedności Kościoła Katolickiego. b) O śmiertelności.
9) Kwintus
Septymiusz Florens Tertulian, Preskrypcja przeciw heretykom.
10) Św.
Wincenty z Lerynu, Pamiętnik (Commonitorium). Rozprawa Pielgrzyma o
starożytności i powszechności wiary katolickiej przeciw niezbożnym nowościom
wszystkich kacerzy.
(Przyp. od red. Ultra
montes).
