Rajmund, urodzony między 1170 a
1175 r. w Villafranca del Panades w pobliżu Barcelony (Hiszpania), w
starej szlacheckiej rodzinie katalońskiej Peñafort, był spokrewniony z
królem Aragonii. W szkole katedralnej ukończył trivium i quadrivium. Już
jako dwudziestoletni młodzieniec wykładał filozofię w Barcelonie, nie
otrzymując za swoją pracę wynagrodzenia. W tym też czasie wydał swoje
pierwsze monumentalne dzieło: Summę prawa, podręcznik dla studentów
prawa. U swoich uczniów starał się formować zarówno serce, jak i
intelekt. Obdarzony głęboką wiedzą i osobistą kulturą, odznaczał się
gorliwością w formowaniu przyszłych kapłanów, dla których
napisał Summę nauki, pełną duszpasterskiej mądrości. W trzydziestym roku
życia wyjechał do Bolonii, aby kontynuować studia nad prawem
kanonicznym i cywilnym, tam też uzyskał stopień doktora. W 1218 roku
biskup Barcelony, Berengariusz IV z Palou, zakładając wyższą szkołę dla
kształcenia kleru swojej diecezji, zaprosił do współpracy Rajmunda jako
wykładowcę. Po powrocie do Barcelony w roku 1219 Rajmund został
mianowany kanonikiem, archidiakonem i wikariuszem generalnym.
Berengariusz równocześnie zaprosił dominikanów, których w 1220 roku
przysłał św. Dominik. Rajmund rychło zaprzyjaźnił się z nimi tak dalece,
że wstąpił do nich w 1222 roku. Było to osiem miesięcy po śmierci
świętego założyciela tego Zakonu.
Rajmund pracował żarliwie nad
nawróceniem Maurów i Żydów, a równocześnie opracowywał dzieło
zawierające wskazówki dla spowiedników. Papież Grzegorz IX w 1230 r.
wezwał go do Rzymu i mianował kapelanem pałacu apostolskiego,
penitencjariuszem i swoim osobistym spowiednikiem. Jako doradca papieski
Rajmund rozwinął szeroką i owocną działalność. To, co uznawał, że
sprawie Bożej wyjdzie na lepsze, podsuwał Ojcu świętemu. Na dworze
papieskim zapoznał się z najznakomitszymi osobistościami Kościoła owych
czasów. Miał więc okazję również za ich pośrednictwem rozwijać
działalność apostolską.
W tym czasie napisał pracę z prawa
kanonicznego, znaną jako "Pięć dekretów". Była ona zbiorem dekretów
biskupów rzymskich. W ciągu wieków nagromadziło się tak wiele zarządzeń i
ustaw papieskich, także soborowych, że trudno było nawet znawcom
rozeznać się w ich gąszczu. Papież Grzegorz IX bullą Rex
Pacificus promulgował opracowany przez Rajmunda zestaw obowiązujących
odtąd praw kanonicznych pod nazwą Decretales Gregorii IX.
W 1236 r. Rajmund wrócił do
Hiszpanii. Dwa lata później, w 1238 r., został na kapitule generalnej w
Barcelonie wybrany generałem zakonu dominikanów, obejmując ten urząd po
bł. Jordanie z Saksonii, który był bezpośrednim następcą św. Dominika.
Miał wówczas ok. 60 lat. Natychmiast z właściwą sobie energią zabrał się
najpierw - jako wytrawny jurysta - do przeredagowania konstytucji
zakonnych. Zatwierdzono je na kapitułach w latach 1239-1241. Okazał się
wspaniałym administratorem i organizatorem zakonu, który rozszerzał się
po Europie błyskawicznie, ale któremu groziło rozluźnienie. Po dwóch
latach zrezygnował z funkcji i ponownie poświęcił się apostolatowi.
Napisał dzieła prawnicze: Summę
pastoralną i Traktat o małżeństwie. Był spowiednikiem i doradcą króla
Aragonii, Jakuba I, a także wielu mężów stanu. Pomimo bardzo czynnego
życia i praktyk pokutnych, którymi trapił swoje ciało, dożył 100 lat.
Umarł w Barcelonie 6 stycznia 1275 r. Jego pogrzeb był prawdziwą
manifestacją. Wziął w nim udział sam król ze swoim dworem. Jego
wspomnienie doroczne przypadało zawsze 23 stycznia; obecnie przeniesiono
je na 7 stycznia, gdyż dzień ten jest najbliższy dnia jego zgonu.
Relikwie jego spoczywają w Barcelonie, w katedrze św. Eulalii, w jednej z
bocznych kaplic. 29 kwietnia 1601 roku został zaliczony do grona
świętych przez papieża Klemensa VIII.
