Quaecumque - Konstytucja apostolska papieża Klemensa VIIIz 7 XII 1604 r. zatwierdzająca strukturę organizacyjną bractw szkaplerznych

    Magnum Bullarium Romanum, seu ejusdem continuatio, quae Supplementi loco sit, tum huicce, tum aliis quae praecesserunt Editionibus Romanae et Lugdunensi. Accedunt, prout in Edi-tione Romana, eorum Pontificum Vitae, quorum Bulla hic re-cens prodeunt; Appendices insuper suius quique locis assigna-ti. Cum Rubricis, Summariis, Scholis, et indicibus. Pars quarta, Constitutiones variorum Pontificum in praecedentibus Editio­nibus desideratas, summoque studio hinc inde conquisitas per-inde ac reliquas Benedicti XIII recens promulgatas complec-tens. Luxemburgi MDCCXXX.

Cokolwiek Stolica Apostolska udzieliła dla popierania zbawie­nia wiernych kiedykolwiek, chociaż zostało to określone i usank­cjonowane po dojrzałym rozważeniu i z wielką roztropnością, to jednak jeżeli papież w trosce o zbawienie dusz zauważy, że z postępem czasu zakradają się pewne nadużycia w tych statu­tach i dekretach, ze względu na swój urząd Pasterza powinien przy dogodnej sytuacji zapobiec, i jak może z pomocą Bożą, za­lecić odpowiednie zbawienne lekarstwa.

§ 1. Ponieważ wielu rzymskich papieży, Naszych poprzedni­ków, a również i My przekazaliśmy niektórym zakonom regu­larnym, wspólnotom zakonnym i instytutom, archikonfraterniom świeckich wiernych i zgromadzeniom różnych narodów, nazw, instytutów, tak w Naszym mieście jak i w innych państwach i miastach chrześcijańskiego świata władzę erygowania i ustana­wiania w kościołach i kolegiach ich, a także przyłączania kon­fraterni i kongregacji w tymże Naszym mieście i istniejącym w innych miejscach, oraz przywileje, odpusty, władzę i inne łaski duchowe oraz indulty i odpowiednio przekazywanie ich - a nie była zachowana określona forma czy pismem podane uzasadnienie, które należało zachować w tego rodzaju erekcjach i przekazach; dlatego, czy to z powodu zaniedbania przełożonych zakonów, wspólnot czy instytutów czy też urzędników archikonfraterni i kongregacji erygujących i ustanawiających, przyłączających i przekazujących to, co dla erygowanych, ustanawianych, przy­łączanych konfraterni i kongregacji staje się własnością w przy­wilejach, odpustach i innych łaskach wspomnianych, jeśli nawet nie zachowują formy w tego rodzaju erekcjach, ustanawianiach i przekazywaniach, ani nie określają sposobu, dzięki któremu mają osiągnąć przywileje, odpusty i inne korzyści duchowe i okre­ślone indulty, z niedbalstwa samych konfraterni i kongregacji, które nie badają tego, co należy czynić aby je osiągnąć, niektóre wypaczone zwyczaje zakradły się i stąd wyniknęło wiele niedo­godności.

§ 2. Ze względu na powierzony Nam apostolski urząd, w gorliwości o wszystko, pragnąc w ojcowskiej miłości zadbać o wszystkich wiernych, tą Naszą Konstytucją na zawsze ważną, określamy i postanawiamy, aby na przyszłość tak tego kochane­go miasta jak i innych państw i miejsc całego chrześcijańskiego świata, zakonów regularnych, zgromadzeń i instytutów, w których dla nich i jakichkolwiek innych kościołów i kolegiów została udzielona władza erygowania i ustanawiania konfraterni ludzi świeckich, a także arcykonfraterni czy wspólnot jakiegokolwiek narodu, imienia i instytutu byłyby one w tychże kościołach, domach i oratoriach, tak świeckich, jak wspomniano, również zakonów żebraczych, wspólnot i instytutów regularnych - ery­gowane czy ustanowione tak na mocy władzy zwykłej jak i apo­stolskiej, lub znalazły by się inne w jakikolwiek sposób prowa­dzone, którym została przekazana władza przez rzymskich pa­pieży, Naszych poprzedników lub przez Nas samych i Stolicę Apostolską - ustanawiania, erygowania i przyłączania do siebie innych konfraterni i kongregacji oraz wyposażania ich w przywile­je, odpusty, władze, inne duchowe łaski oraz określone indulty -magistrzy, przeorowie, prepozyci, rektorzy, zarządcy, precepto­rzy, prałaci, kustosze, gwardiani, prefekci, administratorzy i inni urzędnicy, czyli przełożeni z jakiegokolwiek tytułu mianowani zakonów regularnych, zgromadzeń i instytutów, mają prawo, za zgodą jednak ordynariusza miejsca i z poświadczeniem jego li­stów, erygowania i ustanawiania jednej tylko konfraterni i kon­gregacji, do których jest erygowana i ustanawiana pobożność konfraterni i kongregacji, i obowiązki chrześcijańskiego miło­sierdzia jakie pragnie wykonać, niech będą im zalecane w ich oraz w jakichkolwiek innych kościołach i kolegiach.

§ 3. Ponadto mogą przyłączyć i agregować w archikonfrater­ni i kongregacji w poszczególnych państwach, miastach czy miej­scowościach jedną również konfraternię i kongregację, która wcześniej została erygowana władzą apostolską lub zwykłą i nie została agregowana do żadnego innego zakonu, zgromadzenia, instytutu archikonfraterni i kongregacji tejże, lub innego naro­du, nazwy i instytutu, za uprzednią również zgodą ordynariusza i jego pismem polecającym, dzięki którym ustanowienie tejże erygowanej konfraterni i kongregacji, pobożność i obowiązki chrześcijańskiego miłosierdzia, które zwykła wykonywać, są u nich zalecane.

§ 4. Dla tej zaś konfraterni i kongregacji erygowanej i usta­nawianej, czyli agregowanej, tylko te odpusty, przywileje, wła­dze i inne łaski duchowe oraz indulty mogą być udzielane, które samemu zakonowi, zgromadzeniu, instytutowi erygującemu, ustanawiającemu oraz przekazującemu, czyli archikonfraterni i kongregacji imiennie i wyszczególnione zostały udzielone w jakikolwiek sposób, nie zaś przez rozszerzenie czy przekaza­nia, i to nie w ogólnej formie słów, lecz wyraźnie i szczegółowo wymienione.

§ 5. Statuty zaś wydane odnośnie zarządu zakonami, zgro­madzeniami i instytutami erygującymi, ustanawiającymi i prze­kazującymi, czyli archikonfraterniami i kongregacjami agregu­jącymi, nie mogą być udzielane konfraterniom i kongregacjom erygowanym, ustanawianym i agregowanym i dla których prze­kazuje się przywileje i inne wymienione łaski, chyba że wcześniej biskup diecezjalny przebadał i ze względu na sytuację aprobował, co niemniej ma pozostać poddane we wszystkim i na zawsze za­rządzeniom i kierownictwu oraz kontroli tegoż biskupa.

§ 6. Ponadto pragniemy i zarządzamy, aby wspomniane za­kony, zgromadzenia, instytuty erygujące, ustanawiające i prze­kazujące, a także archikonfraternie i kongregacje agregujące zachowały ściśle pewną formę - przez Nas ostatnio zatwierdzo­ną - erygowania, ustanawiania, agregowania i przekazywania, według której przywileje, odpusty władze i inne łaski duchowe oraz indulty mogą być przekazywane samym zakonom, zgroma­dzeniom, instytutom erygującym, ustanawiającym i przekazują­cym czy też archikonfraterniom i kongregacjom agregującym -imiennie i wyraźnie, a nie przez przekazywanie, ani na wzór, jak zostało udzielone samym konfraterniom i kongregacjom erygo­wanym, ustanawianym i agregowanym, dla których dokonuje się przekazy.

§ 7. A tych (łask) konfraternie i kongregacje tegoż samego przynajmniej narodu i nazwy, zakonu, wspólnoty i instytutu, ar­chikonfraterni i kongregacji, do której się dołączają, tak już agre­gowane jak i te, które w przyszłości mają być agregowane, niech dostąpią i cieszą się nimi tak, żeby ministrowie i urzędnicy wy­mienionych konfraterni i kongregacji erygowanych, ustanowio­nych i agregowanych i dla których dokonuje się przekazy, mogli ogłosić w odpowiednim czasie przywileje, odpusty, władze i inne duchowe łaski oraz indulty, po uprzednim jednak uznaniu przez ordynariusza miejsca, który zgodnie z dekretem Soboru Trydenc­kiego, dla ich ogłoszenia dobierze dwóch członków z kapituły tegoż kościoła.

§ 8. Zarządcom urzędowym i innym wymienionym ma być dana władza przyjmowaniajałmużn i innej ofiarowanej pomocy miłosierdzia chrześcijańskiego według sposobu i formy przepi­sanej przez ordynariusza miejsca, z wyjątkiem jednak stołów, tac i kaset, które zwykło się do tego celu publicznie wystawiać w kościołach i oratoriach wymienionych konfraterni i kongre­gacji. Tego samego są zobowiązane przestrzegać zakony, zgro­madzenia, instytuty erygujące, ustanawiające i przekazujące, czyli arcybractwa i kongregacje agregujące tak naszego miasta Rzy­mu, jak innych krajów i miejsc, według sposobu zaleconego przez wikariusza Rzymu i ordynariuszów miejscowych. Jałmużny w ten sposób zebrane mają być wiernie obliczone i przekazane na od­nowienie i ozdobienie kościołów, zakonów, zgromadzeń, instytu­tów erygujących, ustanawiających i przekazujących, jak arcybrac­twa i kongregacji erygowanych, ustanawianych i agregowanych, które wciąga się do udziału, albo na inne pobożne cele tych in­stytucji, według opinii wikariusza Rzymu, a także ordynariuszów miejsc, aby wszyscy rozumieli, że skarby niebieskiego Kościoła za łaskawością Stolicy Apostolskiej otwierają się dla wiernych nie dla ich zysku, lecz ze względu na wzbudzanie miłosierdzia i pobożności.

§ 9. Ponadto życzymy sobie, aby spowiednicy, którzy na mocy przywilejów mogą być i będą mogli być wybierani na określony czas w samych zakonach, zgromadzeniach, instytutach erygują­cych, ustanawiających i przekazujących, czyli w arcybractwach i zgromadzeniach agregowanych, a mianowicie: diecezjalni w mieście Rzymie przez wymienionego naszego wikariusza, poza Rzymem przez ordynariuszy miejscowych; zakonni zaś poza naszym wikariuszem i ordynariuszem miejscowym także winni być aprobowani przez swoich przełożonych, aby mogli udzielać absolucji przynajmniej według formy i postanowień wymienio­nych przywilejów (byleby były w użyciu i nie sprzeciwiały się dekretom Soboru Trydenckiego oraz konstytucjom papieży na­szych poprzedników i Nas samych, a także nie były odwołane, albo nie były rozumiane pod jakimś odwołaniem) - braciom spo­wiadającym się od przestępstw, przypadków i cenzur. Ponadto rozporządzamy, by ci spowiednicy nie mogli w żaden sposób udzielać absolucji wspomnianym konfratrom jakiegokolwiek stopnia, stanu, położenia społecznego i godności, chociażby byli oni obdarzeni specjalnym uszanowaniem, od wypadków zawar­tych w piśmie, które zwykło być czytane w Wielki Czwartek, a także od wypadków gwałtu immunitetu i wolności kościelnej oraz klauzury klasztorów żeńskich, jeśli mianowicie bez koniecz­nej i nagłej przyczyny oraz także, jeśli była przyczyna, i pozwole­nie udzielone nadużywając, weszli do wymienionych klasztorów; także od wypadku pobicia duchownego i szczególnej walki, czyli pojedynku; również od innych wypadków zarezerwowanych Nam, jak i wikariuszowi rzymskiemu i ordynariuszom miejsca i na czas określony zarezerwowane, a także od jakiejkolwiek eks­komuniki zaciągniętej przez człowieka oraz dyspensować z oka­zji przypadków nieujawnionych tak pochodzących z jakiegoś defektu, jak i przestępstw pod pretekstem wymienionych przy­wilejów.

§ 10. Na końcu postanawiamy i równocześnie zarządzamy, aby bractwa i zgromadzenia gdziekolwiek i przez jakąkolwiek władzę erygowane i ustanowione i którym zostało przekazane prawo przekazywania i komukolwiek z wymienionych zakonów, zgromadzeń, instytutów, arcybractw i stowarzyszeń, zastosowały się do nowych przepisów według formy przez Nas aprobowanej - w ciągu roku, jeśli są w Europie, a w ciągu dwóch lat, jeśli są poza Europą - od dnia opublikowania obecnej konstytucji są zobowiązani do starania się w Rzymskiej Kurii o zaliczenie ich; w przeciwnym wypadku po upływie tego czasu erekcje, ustano­wienia i jakiekolwiek przekazywanie przywilejów, władz, odpu­stów i innych łask duchowych i indultów, na mocy tych agregacji im udzielonych, tracą moc prawną i tym samym są uważane za odwołane i uznane za zniesione.

§ 11. Dokumenty erekcji, ustanowień, przekazów i agrega­cji, tak dotychczas dokonanych jak i mających być dokonane, mają być udzielane i załatwiane przez same zakony, zgroma­dzenia i kongregacje całkowicie bezpłatnie, bez żadnego wyna­grodzenia, nawet w wypadku dobrowolnej ofiary.

§ 12. Jeśliby jacyś ministrowie (zarządcy), przełożeni lub ofi­cjałowie, mianowani z jakiegokolwiek tytułu, zakonów, zgroma­dzeń, instytutów lub arcybractw, kongregacji i konfraterni, które działają na zasadzie jakiejkolwiek władzy czy przywileju urzę­dowego, odważyli się wystąpić z czymś lub uczynić coś przeciwko uznanym przez Nas zasadom, wówczas erekcje, ustanowienia i przekazywanie przywilejów, odpustów, władz, łask duchowych i indultów, koncesje innych uznanych dóbr, a także agregacje przez nich dokonywane czy odnawianie nie mają żadnej warto­ści i znaczenia, i każdy z tych ministrów, przełożonych, oficjałów za naruszenie przepisów tego, co otrzymał i ma zamiar otrzy­mać, wpada tym samym a karę, która nie może być odpuszczo­na przez nikogo innego jak tylko przez Nas i papieża żyjącego w określonym czasie.

§ 13. Uważając obecne zarządzenie za ważne na zawsze i skuteczne w swym istnieniu teraz i na przyszłość, ma ono być przez wszystkich i poszczególne osoby, których się tyczy, w spo­sób absolutny przestrzegane, jako odpowiadające naszej świa­domości i intencji, nie inaczej ma być oceniane i określane przez kogokolwiek z sędziów zwykłych i delegowanych, również audy­torów pałacu Apostolskiego od spraw, oraz kardynałów świętego Kościoła Rzymskiego, również delegowany a latere, odjąwszy im i komukolwiek z nich wszelką władzę orzekania i interpreto­wania w inny sposób i uważamy za nieważne i daremne to, co­kolwiek w tych sprawach zostało by świadomie czy nieświadomie przeprowadzone przez jakąkolwiek władzę.

§ 14. Wszystkie konstytucje i rozporządzenia apostolskie wy­dane dla jakiegokolwiek zakonu, zgromadzenia i instytutu czy arcybractwa, kongregacji, dla konfraterni świeckich, również po­twierdzonych przysięgą, poświadczeniem apostolskim lub jakim­kolwiek innym poświadczeniem, w statutach i zwyczajach, przy­wilejach także i indultach, w pismach apostolskich - również ogłoszonych w Mare Magnum oraz Złotej Bulli, istniejących w zakonach, zgromadzeniach, stowarzyszeniach, instytutach czy arcybractwach, kongregacjach i konfraterniach świeckich i ich przełożonych czy jakichkolwiek innych osób, jakiegokolwiek stanu, stopnia, porządku społecznego i sytuacji społecznej, god­ności rangi, pod jakąkolwiek formą słowną i brzmieniem, oraz uchylonych przez uchylenia i ujętych w niezwykłe klauzury, unie­ważniane przez inne dekrety w ogólności lub w szczególności, również w motu proprio, dane konsystorialnie czy w jakikolwiek inny przeciwny sposób, nawet wielokrotnie udzielany, aprobo­wany i odnawiany - niniejszą konstytucją uchylamy.

§ 15. Konstytucja ta obowiązuje po miesiącu od czasu opu­blikowania dla wszystkich zakonów, zgromadzeń, instytutów, arcybractw, kongregacji, świeckich bractw, które istnieją w mie­ście Rzymie; dla istniejących w Europie po dziesięciu miesiącach, dla pozaeuropejskich po 18 miesiącach od dnia opublikowania.

§ 16. Ponadto polecamy wszystkim patriarchom, prymasom, arcybiskupom, biskupom, ordynariuszom miejsc - obecne pi­smo uroczyście opublikować w kościołach swoim wiernym.

§ 17. Polecamy, aby ta konstytucja również po jej wydruko­waniu; została uwierzytelniona podpisem notariusza publiczne­go i pieczęcią osobistości kościelnej.

Dane w Rzymie u św. Piotra 7 grudnia 1604 roku.

14 grudnia zostało przybite i opublikowane na drzwiach bazyliki

św. Jana Lateraneńskiego.

* Tekst cytowany za: Bochniak Władysław, Religijne stowarzyszenia i bractwa katolików świeckich w diecezji Wrocławskiej od XVI wieku do 1810 roku, Legnica 2000, s 269-276. 

  

Tłum. według tekstu ogłoszonego w Magnum Bullańum Romanum T. 9-10 Luksemburg 1730 s. 172-175