III Zakon Dominikański

     W XIII w. Ordo de Paenitentia, rozpowszechnione już wcześniej świeckie ruchy pokutne, poczęły gromadzić się przy pojawiających się klasztorach św. Dominika i św. Franciszka. Można zatem przypuszczać, że św. Dominik de Guzman, założyciel Zakonu Braci Kaznodziejów (Dominikanów), spotykał się z Ordo de Paenitentia, co nie musi jednak oznaczać, że przekształcił ów ruch w jedną z gałęzi swojego zakonu.

W 1219 roku we Florencji Zakon Kaznodziejski wszedł w ścisłe związki z Ordo de Paenitentia, składający się z wielu zamożnych mieszczan, których pieniądze umożliwiały pełnienie dzieł miłosierdzia na wielką skalę. Pokutnicy natomiast zwracali się do dominikanów z prośbą o posługę kaznodziejską. Sytuacja we Florencji nie była czymś wyjątkowym, ponieważ i w innych miastach klasztory dominikańskie i grupy pokutnicze wchodziły w podobnie ścisłe związki: Ordo de Paenitentia przekazując darowizny zapewniające zakonnikom egzystencję, a Dominikanie otaczając pokutników opieką duchową.

Około 1275 roku grupy pokutnicze orientacji dominikańskiej zaczęły nosić czarne płaszcze, w odróżnieniu od pokutników orientacji franciszkańskiej, którzy przywdziali szare płaszcze.

W roku 1285 Generał Zakonu Braci Kaznodziejów Munio de Zamora ogłosił Regułę dla Ordo de Paenitentia sancti Dominici, włączając w ten sposób pokutników związanych z dominikanami w Zakon Dominikański! Ogłoszenie Reguły Munia, na której pełną aprobatę Stolicy Apostolskiej trzeba było poczekać jeszcze 120 lat (dopiero 26 VI 1405 papież Innocenty VII oficjalnie ją zatwierdził) uważa się za początek Trzeciego Zakonu św. Dominika.

Przyjmujący Regułę Munio de Zamora pokutnicy znaleźli się pod bezpośrednią jurysdykcją Generała Zakonu Braci Kaznodziejów, zgadzając się, że ich kierownikiem duchowym będzie kapłan dominikański i że generał będzie mianował ich przełożonych.

Rzeczą ciekawą jest, iż Reguła nic nie wspominała o dziełach dobroczynnych, zbieraniu pieniędzy i uczynkach miłosierdzia o charakterze doczesnym. Wręcz przeciwnie – ukazała coś zupełnie nowego, wcześniej nieznanego wśród świeckich: uczynki miłosierdzia o charakterze duchowym.

 Warunek sine qua non bycia w Ordo de Paenitentia sancti Dominici, określony przez Regułę, brzmi jak następuje: „Niech nie dają powodu do podejrzeń o herezję, lecz przeciwnie, niech będą w Panu prawdziwymi synami św. Dominika. To znaczy, niech będą przepełnieni zazdrosną i płomienną gorliwością w zapobieganiu w dostępny sobie sposób o prawdę wiary katolickiej”.

Od ogłoszenia Reguły w 1285 członkowie III Zakonu św. Dominika poprzez śluby zakonne (dziś przez przyrzeczenia) wiążące z Generałem Zakonu Kaznodziejskiego zostają włączeni do Zakonu Dominikańskiego, tworząc, obok Ojców i Braci oraz Mniszek, jego trzecią gałąź.

Na przestrzeni wieków tercjarze dominikańscy obdarowali Kościół licznymi świętymi. Do najbardziej znanych należą św. Katarzyna ze Sieny (Patronka III Zakonu Dominikańskiego), św. Ludwik Maria Grignon de Monfort, św. Róża z Limy i wielu, wielu innych.